รู้ทันภาวะเสพติดโซเชียลมีเดีย social addiction คุณเล่นมือถือมากไปหรือเปล่า ?

วุ้นในตาเสื่อม (Eye Floaters)

ปัจจุบันภาวะวุ้นตาเสื่อมไม่ได้พบเจอแค่ในผู้สูงอายุเท่านั้น แต่ยังสามารถพบได้ในวัยเรียน วัยทำงานเพิ่มมากขึ้น เป็นเพราะว่าหลายคนใช้เวลากับหน้าจอมากเกินไป อาการของโรคนี้ คือ มองเห็นจุดเล็ก ๆ ลอยผ่านไปมา โดยมีรูปร่างและขนาดไม่คงที่ เช่น จุดวงใหญ่ ๆ คล้ายเมฆ หรือจุดเล็ก ๆ สีดำ หากอยากรู้ว่าเป็นโรคนี้อยู่หรือไม่ สามารถสังเกตได้ง่าย ๆ ด้วยการมองไปที่ที่มีพื้นหลังสีสว่าง

โรคซึมเศร้า (Depression)

การเล่นโซเชียลเป็นเวลานาน ๆ อาจทำให้เป็นโรคซึมเศร้าได้เช่นกัน เนื่องจากพื้นที่ดังกล่าวเป็นการ “สร้างความเป็นจริงเทียม (Artificial Reality)” ขึ้นมา ไม่ว่าจะเป็นการโพสต์หรือการแชร์เรื่องราวดี ๆ แต่กลับเก็บเรื่องร้าย ๆ เรื่องที่ส่งผลกระทบต่อจิตใจเอาไว้ในชีวิต ปิดมิดชิดจนไม่มีใครสังเกตเห็นได้ประหนึ่งเหมือนกล่องดำที่ถูกขุดซ่อนไว้ลึกก้นเหว กลับกันยังทำให้คุณมองเห็นแต่ชีวิตของคนอื่นในด้านที่สมบูรณ์แบบเต็มไปหมด เมื่อเกิดการนำมาเปรียบเทียบกับตัวเอง จึงทำให้เกิดความรู้สึกไร้ค่า หม่นหมอง ไม่มีความสุข จนกลายมาเป็นโรคซึมเศร้าในที่สุด ถึงว่าเป็นโรคร้ายแรงพอสมควรเลย

โนโมโฟเบีย (Nomophobia)

อาการหรือพฤติกรรมโนโมโฟเบีย หรือ “โรคกลัวไม่มีมือถือใช้” มีที่มาจากคำว่า no mobile phone phobia เพราะเมื่อเทคโนโลยีต่าง ๆ เข้ามามีบทบาทสำคัญในชีวิตมากขึ้น ทำให้หลายคนติดอยู่กับโลกโซเชียล ซึ่งโรคนี้ส่วนใหญ่จะพบในกลุ่มวัยรุ่น ที่มักจะมีอาการหงุดหงิด กระวนกระวายใจ เมื่อหาโทรศัพท์มือถือไม่เจอ หรือพื้นที่ต่าง ๆ ที่อยู่ ณ ตอนนั้น ไม่มีสัญญาณอินเทอร์เน็ต

นอกจากนี้ยังรวมถึงการหมกมุ่นอยู่กับติดโทรศัพท์มือถือตลอดเวลา ไม่ว่าจะก่อนนอนหรือตื่นนอนทันที และมักจะตื่นตัวทุกครั้งเมื่อได้ยินเสียงเตือน บางคนอาจมีพฤติกรรมให้ความสนใจกับโลกออนไลน์ มากกว่าสิ่งที่เกิดขึ้นรอบตัวในชีวิตจริง จนเป็นสาเหตุที่ทำให้เกิดความเครียด ขาดการปฏิสัมพันธ์กับคนรอบข้าง จนในท้ายที่สุดก็ส่งผลกระทบต่อร่างกายและจิตใจโดยตรง

FOMO (ภาวะวิตกกังวลทางสังคม)

FOMO หรือ Fear of Missing Out คือ ความวิตกกังวลทางสังคมประเภทหนึ่ง ซึ่งเป็น “ความกลัว” ที่จะพลาดบางอย่าง เช่น ประสบการณ์ ข้อมูลต่าง ๆ บนโลกอินเทอร์เน็ต หรืออาจคิดว่าการไม่อยู่กับโทรศัพท์มือถือตลอดเวลา จะทำให้ตัวเองเป็นคนล้าหลัง ตามไม่ทัน อาการดังกล่าวส่งผลต่อการรับรู้ขีดความสามารถของตัวเอง รวมถึงการกำหนดเป้าหมายในระยะยาว และอาจทำให้เกิดความรู้สึกเหงา เบื่อ และพอใจในชีวิตที่เป็นอยู่น้อยลง

ภาวะหมกหมุ่น (Cyberchondria)

อาการเหล่านี้พบเจอได้มากที่สุดในช่วงที่โควิด-19 ระบาด เพราะ Cyberchondria คือ “อาการหมกมุ่น” หรือการใช้เวลาไปกับการค้นหาข้อมูลโรคต่าง ๆ หรือข้อมูลทางการแพทย์ในอินเทอร์เน็ต ส่งผลให้พาลคิดไปเองว่าตัวเองป่วยหรือติดโรค จนเกินความกังวล อาการเหล่านี้ล้วนเกี่ยวข้องกับ “ความกังวลเกี่ยวกับสุขภาพ” ที่อาจจะมีอยู่แล้ว รวมถึงเกี่ยวกับพฤติกรรม OCD ด้วย

ซึ่งพฤติกรรม OCD หรือ Obsessive Compulsive Disorder คือ “โรคย้ำคิดย้ำทำ” เป็นอาการทางจิตอย่างหนึ่ง โดยผู้ป่วยที่รู้ตัวก็ดีหรือไม่รู้ตัวก็ดี มักมีพฤติกรรมทำบางสิ่งบางอย่างซ้ำไปมา เพื่อให้ตัวเองเกิดความสบายใจ แม้ว่าจะรู้อยู่แก่ใจว่าสิ่งที่กำลังทำอยู่ ณ ตอนนั้น ไม่มีความจำเป็นและไม่มีประโยชน์อะไร เช่น คอยดูว่าปิดไฟห้องน้ำแล้วหรือยัง แม้ว่าจะเห็นว่าปิดไปแล้วก็ตาม แต่จะคอยเดินมาดูเพื่อความแน่ใจเรื่อย ๆ ซึ่งแน่นอนว่าส่งผลกระทบต่อการดำเนินชีวิตประจำวันโดยตรงเลยล่ะ

ภาวะวิตกกังวลจากการเสพข่าว (Headline Stress Disorder)

หากรู้สึกว่าอินกับข่าวหรือเกาะติดเรื่องดารามากเกินไป จนพาลให้รู้สึกหดหู่ เศร้าหมอง หรือมีอารมณ์ร่วมกับข่าวต่าง ๆ มากจนเกินไป อาจเป็นสัญญาณเตือนว่าคุณกำลังเข้าสู่ภาวะ Headline Stress Disorder ซึ่งก็คือภาวะเครียด วิตกกังวลจากการเสพข่าวมากเกินไป แน่นอนว่าส่งผลกระทบต่อร่างกายต่าง ๆ มากมาย เช่น โกรธง่าย นอนไม่หลับ แน่นหน้าอก ใจสั่น ซึ่งอาจจะทำให้เกิดโรคร้ายแรงต่าง ๆ ตามมา

สัญญาณเตือนที่บอกว่าคุณ “ต้องบำบัด”

ในปัจจุบันอาการต่าง ๆ ที่กำลังจะบอกให้คุณเริ่มทำ Socia Media Detox มีหลายรูปแบบด้วยกัน หากต้องการสังเกตอาการของตัวเองแล้วล่ะก็ ไปดูกันเลย

• เริ่มจดจ่อว่าจะโพสต์อะไรมากกว่าที่จะทำอะไรในชีวิตจริง
• กระวนกระวายใจทุกครั้งเมื่อเกิดเหตุการณ์ต่าง ๆ ที่ทำให้ต้องออฟไลน์กะทันหัน
• จดจ่ออยู่กับโซเชียลมีเดียวตลอดเวลา
• เริ่มมีอาการปวดนิ้ว แขน ข้อมือ หลัง หรือคอ
• รู้สึกปวดตา เบลอ หรือมึนไปชั่วขณะ
• รู้สึกไม่มั่นใจตัวเอง และเปรียบเทียบตัวเองกับคนอื่นในโลกโซเชียลบ่อย ๆ
• สิ่งที่กำลังจดจ่อในโลกโซเชียล เริ่มส่งผลกระทบต่ออารมณ์ของคุณ

บำบัดอาการติดโซเชียล Socia Media Detox ทำยังไง ?

หลังจากที่พบว่าตัวเองมีสัญญาณเตือน ไม่ว่าจะข้อเดียว หลายข้อ หรือทั้งหมด แนะนำให้ลองทำ Socia Media Detox เพื่อป้องกันผลกระทบต่าง ๆ ที่อาจจะส่งผลต่อด้านต่าง ๆ ในชีวิตประจำวัน ดังนี้

• งดเล่นสมาร์ตโฟนช่วงเวลาก่อนนอน
• Socia Media Detox ทุก ๆ วันหยุด เพื่อให้ร่างกายและสมองได้พักผ่อนจากโซเชียลมีเดียอย่างเต็มที่
• ตั้งแจ้งเตือนให้น้อยลง หรือถ้าหากอยู่ในช่วงเวลาที่ไม่จำเป็นจะต้องติดต่อใคร แนะนำให้ปิดแจ้งเตือนไปก่อน
• ซึมซับบรรยากาศในขณะที่ออฟไลน์ด้วยการออกไปใช้ชีวิต พักผ่อน หรือทำกิจกรรมอื่น ๆ แทนการเล่นสมาร์ตโฟน
• กำหนดเวลาในการเล่นหรือใช้งานสมาร์ตโฟน